Op boerderijen, maar ook in stedelijke gebieden, komen steeds meer ratten voor. In Nederland betreft het vooral de Bruine Rat (Rattus norvegicus) en in mindere mate de Zwarte Rat (Rattus rattus). Door hun snelle voortplanting zijn ze snel een plaag. Ratten veroorzaken knaagschade, onhygiënische omstandigheden met kans op ziekten en ook wel psychische schade. Veel mensen zijn namelijk bang voor ratten. Bestrijding van plagen is niet eenvoudig. Het gebruik van gif is zeer dieronvriendelijk en bovendien voor particulieren verboden. Door het rattengif raken de ratten sterk verzwakt door inwendige bloedingen en worden ze een makkelijke prooi voor katten en roofdieren, die op hun beurt weer last kunnen krijgen van het gif in de rat. Het gif komt daardoor in de voedselketen van meerdere diersoorten en belast het milieu. Wat zijn alternatieve methoden ter preventie en bestrijding van rattenplagen?
Kenmerken van de rat
Het lichaam van de bruine rat is 20 tot 30 cm lang en de staart 15 tot 25 cm. Ze planten zich het hele jaar voort en werpen 5 tot 7 jongen per keer, die na 5 tot 6 weken geslachtsrijp zijn. Met voldoende voedsel krijgen ze het hele jaar door elke 4 tot 6 weken jongen. Een paar kan zo indirect jaarlijks voor 1000 nakomelingen zorgen. Bruine ratten zijn alleseters en eten allerlei soorten voedsel, van granen, noten en zaden tot slakken en kleine zoogdieren. Ratten hebben slagtanden die continue doorgroeien. Ze moeten blijven knagen om hun tanden kort en scherp te houden. Ratten kunnen ook dierziekten verspreiden, zoals de varkenspest en de ziekte van Weil. Marieke de Vrij: “De rat is een veel-lerend wezen omdat hij uitdrukkingsgezind steeds weer vernieuwend ontdekkend wenst te ontmoeten. Hij is diep doorgravend in ontdekkingsgezindheid.” Met andere woorden het zit dus in de aard van de rat om steeds weer nieuwe zaken die op zijn pad komen diepgaand te onderzoeken en gelijktijdig nieuw aangepast gedrag te vertonen. “Hij geniet van het ontdekken van nieuwe ingangswegen die voorheen niet bekend waren bij hem. Hij kan daardoor op korte termijn uitzonderlijk ander gedrag gaan vertonen. Wil je een rat aanspreken om zich minder ontdekkingsgezind op te stellen, dan dien je jezelf diepgaand te verbinden met zijn intentie om een ontdekkingsreiziger te zijn. Een rat beeldt dus een dierlijk leven uit met een hoge potentie om ‘vernieuwingsgezind ontdekkingsbevoegd’ zijn leven vorm te geven. En het vertier, dus daar waar een rat zich helemaal gelukkig in prijst, is het ontdekken van andere invalshoeken om zaken te ondernemen. Een rat is dus gelukkig als hij niet op gebaande wegen zijn pad aflegt.” Ratten leren dus snel vanuit een behoefte om nieuwe zaken te onderzoeken en te ontdekken. Het komt bijvoorbeeld daardoor zelden voor dat ze in eenzelfde rattenvangkooi lopen waar eerder een soortgenoot in gevangen werd. Ze kunnen zich snel aanpassen aan veranderende omstandigheden. In dat opzicht spiegelen ze mensen hoe om te gaan met onze huidige crisissen. Marieke de Vrij: “Een rat is ‘voedingsgezind’. Dat is een wonderlijk woord en betekent dat een rat heel specifiek onderlegd is om steeds weer voedsel te vinden. Zijn ontdekkingsgezindheid is sterk gericht op het vinden van voedsel. Hij heeft een sterke reuk en tastzin, waardoor hij voedselbronnen, maar ook de verplaatsing van voedsel, feilloos kan volgen. Reuk en tastzin zijn een samengevoegde gesteldheid die hij onafhankelijk van andere omgevingsfactoren kan inzetten, bijvoorbeeld bij het opzoeken van voedselresten. Hij is een echte snuffelaar waardoor hij ook bij het vallen van duisternis heel gericht voedsel kan opsporen.”
Wat is hier de boodschap aan ons?
Marieke de Vrij: “Zorg dat je werkelijk vanuit een innerlijke focus doelmatig afgestemd bent op wat jij verkiest te ontmoeten als voeding voor jouw gesteldheid. Wanneer je inventief en bereidwillig bent om oude paden te verlaten om nieuwe wegen te ontdekken, dan kun je dat bereiken zonder onnodige dwaalwegen, mits je secuur bent op je innerlijke focus. Ook mijn nieuwjaarsboodschap voor 2020 gaat erover dat we in een tijdsgewricht zitten waar veel bouwwerken losse schroeven hebben. Steeds meer mensen willen hun authentieke zelf niet meer verloochenen en niet meer communiceren en handelen via de vastgeroeste paden en regels van onze maatschappij die niet meer werken. Dat roept gevoelens op van verzet en verbijstering en van alles en nog wat. Maar dat is onvermijdelijk. Er moet een nieuw pad gevonden worden wat nog niet gebaand is. Ratten zijn ook heel erg zoekend naar het nieuwe als voeding voor zichzelf. De rat moet eigenlijk geleid worden om op nieuw te begane paden te zoeken naar voedsel, maar niet op de plekken waar de boeren hun veevoer hebben. En gelijktijdig moeten de boeren ook loskomen van een oud stramien en zoeken naar nieuwe wijzen van oogsten.” Met het oude centraal blijven stellen los je maatschappelijke en innerlijke onrust in het onderbewustzijn niet op. Vasthouden aan het oude bekende verlamt en verdedigend reageren verstrakt en verhard. Uitdaging is jezelf flexibel en authentiek op te stellen en genuanceerd te spreken vanuit zuivere waarden.
LEES DE VOLLEDIGE NIEUWJAARSBOODSCHAP VAN MARIEKE DE VRIJ
Bestrijding van ratten
Marieke de Vrij: “Wanneer een rat zich voortbeweegt plaatst hij zijn nagels haaksgewijs op de ondergrond. Hij heeft een hekel om te lopen op betonvloeren omdat hij zijn nagels dan niet haakgericht kan plaatsen. Een ondergrond van leem, van zand of van grind met zand vermengd is veel aangenamer voor hem, want dat maakt dat hij zijn pootjes kan uitlijnen in de ondergrond en vlot voorwaarts gaat. Een betonnen ondergrond geeft hakerosie en maakt zijn teennagels slijtgevoeliger. Dat maakt dat hij meer uitglijdt en zich minder makkelijk voortbeweegt. Het uitglijden kun je versterken door het aanbrengen van groene zeep, redelijk onverdund, op de plaatsen waar de ratten de schuur of stal binnenkomen en rond voerplaatsen. Ratten houden ook niet van scherpe en stekelige zaken. Het plaatsen van takken met doornen of stelen met scherpe uitstekels op de groene zeep vloer is een extra barrière. Ratten zijn sterk geurgevoelig. Zurigheid, bijvoorbeeld azijngeur, vindt hij heel afschuwelijk. Dus met het regelmatig sprenkelen van azijnzuur bij openingen en rond voor ratten ongewenste plekken kun je ratten weren. Ratten houden het liefst van mooi weer. Bij een grote plaag kun je overwegen om een watervernevelingsapparaat te plaatsen bij de buitenmuren van de panden waar ze binnen dringen, met name wanneer het duister invalt. Dat werpt een extra barrière op. Wat ook werkt is het plaatsen van lampen met lila of lichtblauw/turquoise licht.
Overige maatregelen
Preventieve maatregelen dragen uiteraard ook bij aan het voorkomen van overlast. Zorg dat er zo min mogelijk etensresten voorhanden zijn. Dat betekent etensresten scheiden van composteerbaar materiaal voor op de composthoop en etensresten in een afsluitbare afvalbak bewaren. Openingen in schuren en stallen die een eenvoudige doorgang bieden afsluiten met gaas of een plaat. Meestal gaan ze dan op zoek naar andere leefgebieden. Soms heeft ook een loslopende kat een werende werking.
Bron: Inspiraties van Marieke de Vrij november en december 2019
Eindredactie: Wim van Oort